Dionne Stax presenteert NOS 5 jaar koning Willem-Alexander
Eind april staat de NOS met twee uitzendingen stil bij het feit dat het op 30 april precies vijf jaar geleden is dat Nederland in het teken stond van de troonswisseling. Na 33 jaar als staatshoofd deed koningin Beatrix afstand van de troon ten gunste van haar zoon Willem-Alexander.
Aan de vooravond van 30 april 2018 blikt Dionne Stax terug op de grote en vooral ook de kleine gebeurtenissen van die dag.
Zij doet dat met mensen die toen een bijzondere functie hadden, zoals astronaut André Kuipers (koning der wapenen), wetenschapper Robbert Dijkgraaf en dressuuramazone Ankie van Grunsven (herauten van wapenen), DJ Armin van Buuren en de schipper van de boot die met de kersverse koning en zijn gezin over het IJ voer. Ook Astrid Kersseboom en Kysia Hekster, die er namens de NOS bij waren, en historicus Herman Pleij komen aan het woord.
En omdat vijf jaar geldt als een houten jubileum, is te zien hoe de Hilversumse kunstenaar Diederick Kraaijeveld een houten kunstwerk maakt met de inhuldiging als inspiratiebron.
Op de lustrumdag zelf komen de hoogtepunten van de grootste NOS-productie van dit millennium nog eens voorbij. Toen achttien uur live-televisie, voor het eerst in Full HD, nu samengebald in een klein uur.
NOS 5 jaar koning Willem-Alexander
Zondag 29 april, 21.00-22.00 uur, NPO 1
NOS De inhuldiging van Willem-Alexander
Maandag 30 april, 17.09-17.55 uur, NPO 1
Vijf jaar koning Willem-Alexander: een terugblik op de inhuldigingsdag
Koning Willem-Alexander viert morgen zijn eerste lustrum als koning van Nederland. Reden voor de NOS om in een speciale uitzending terug te blikken op die bijzondere inhuldigingsdag in 2013, mét betrokkenen van toen.
Armin van Buuren: "Ik zou de koning eigenlijk moeten bedanken"
Wat wordt gezien als misschien wel zijn eerste echte daad als koning bezocht Willem-Alexander nog tijdens de Koningsvaart dj Armin van Buuren. "Mijn tourmanager werd gebeld door burgemeester Van der Laan en trok wit weg. 'De koning stapt van de boot, hij komt naar je toe', zei die. Ik zei: Wat zeg jij nou?", herinnert Van Buuren zich.
Tegen alle veiligheidsvoorschriften in stapte de koning met koningin Máxima en de prinsesjes van boord en klom op het podium. "Ik zou de koning eigenlijk nog eens moeten bedanken want het heeft mijn carrière geen windeieren gelegd", lacht Van Buuren.
Het rijkszwaard moest met plakband worden hersteld
De inhuldiging van de koning of koningin gaat gepaard met veel ceremonieel en aankleding. Een vast onderdeel is dat het rijkszwaard wordt opgepoetst en een plek krijgt tijdens de ceremonie.
In 2013 was het toenmalig commandant der strijdkrachten Tom Middendorp die het zwaard mocht dragen. Maar in de aanloop ging er iets niet helemaal goed. "Een deel van het rijkszwaard brak af."
Ali B schreef zijn rap een dag van tevoren
Na alle kritiek die hij kreeg op het Koningslied was rapper Ali B er op gebrand om sterker terug te komen tijdens de Koningsvaart. Hij zocht hulp voor de tekst in zeer onverwachte hoek. "Ik dacht: nu ga ik het op mijn manier doen." De boodschap werd daardoor volgens de rapper simpel: "Onze koning is een gewone koning. En hoe gewoner hij is, hoe koninklijker."
Anky van Grunsven
Anky van Grunsven stond een uur lang rechtop op haar hoge hakken in de kerk tijdens de inhuldiging van Willem-Alexander. Tenminste, zo leek het. En haar opvallend blauwe jurk bezorgt de succesvolle dressuuramazone tot op de dag van vandaag een bittere nasmaak.
Robbert Dijkgraaf mocht het roepen: 'lang leve de koning!'
Hoogleraar Robbert Dijkgraaf was heraut der wapenen tijdens de inhuldiging. Hij ging voorop in de stoet van het paleis naar de kerk. Hij moest het tempo bepalen. "Ik hoorde achterin iemand roepen: Robbert, kan het wat rustiger?"
Zijn belangrijkste taak was het omroepen over de Dam dat de koning was ingehuldigd. Dat laatste leverde hem vanuit Willem-Alexander een bijzondere bijnaam op.
Willem-Alexander, de verbindende koning die 'soms iets te gewoon is'
Hoe ben je als vorst in de 21ste eeuw overtuigend zónder arrogant over te komen? Normaal doen, handel promoten en proberen te verbinden, dat is nu bijna vijf jaar het antwoord van koning Willem-Alexander op deze vraag. Een ogenschijnlijk succesvolle strategie, maar niet zonder valkuilen.
"Ik denk dat hij soms iets doorslaat in het gewoon zijn", zegt merkdeskundige Marc Oosterhout. Hij en NOS-royaltyverslaggever Kysia Hekster en NOS-redacteur Koninklijk Huis Piet van Asseldonk blikken terug op een half decennium koning Willem-Alexander.
De warmte van zijn oma Juliana: dat was altijd het voorbeeld van de kroonprins. Heel anders dan de meer afstandelijke stijl van zijn moeder, Beatrix. "Die wilde haar onderdanen weleens de les lezen", zegt Van Asseldonk.
Vergelijk dat beeld eens met de koning die pannenkoeken bakt voor zijn volk. "Het blijkt uit alles", zegt Van Asseldonk. "Willem-Alexander zoekt liever contact met 'gewone mensen' dan dat hij gewichtige toespraken houdt."
Hekster ziet die benaderbaarheid ook terug in het contact met de media. "Beatrix zei haast nooit iets op camera, de koning doet het juist structureel bij staatsbezoeken. Overigens heb ik niet de indruk dat hij dat altijd even leuk vindt, of het even soepeltjes doet, maar hij hecht er wel waarde aan."
Koning koopman
Nog een groot verschil met zijn moeder is de vervaagde grens tussen staatsbezoeken en handelsmissies. Willem-Alexander staat niet voor niets bekend als koning koopman. Samen met koningin Máxima gaat hij standaard op de foto met de handelsmissiedelegatie.
Het koningspaar zet zich bij elk bezoek in voor het bedrijfsleven. En beslist niet alleen voor de grote jongens, bleek onlangs uit een onderzoek van het Financieele Dagblad. "Het koningspaar legt opvallend veel nadruk op vernieuwende mkb's, startups en techbedrijven", zei FD-Journalist Rob de Lange vorige week.
Wat levert dat allemaal op? Zoiets valt natuurlijk lastig te objectiveren. Volgens de FD-journalist brachten recente staatsbezoeken bijna een miljard euro aan contracten in het laatje. Maar hoeveel dat geweest zou zijn zonder koninklijke aanwezigheid, dat blijft giswerk.
De balans van kosten en baten is de eeuwige discussie rondom het Koninklijk Huis. Vooral de eerste jaren van Willem-Alexanders koningschap laaide die weer op. Bijvoorbeeld over de publieke kosten voor het hek om zijn vakantievilla in Griekenland. Of over de verbouwingen van paleizen, die veel duurder en omvangrijker bleken dan eerder gemeld.
Een charmeoffensief was het koninklijke antwoord. De Oranjezaal van Paleis Huis ten Bosch ging tijdelijk open voor publiek. Ook de deuren van Paleis Noordeinde werden in de zomer geopend. En voor Willem-Alexanders 50ste verjaardag werden 150 burgers uitgenodigd voor een diner in het Paleis op de Dam.
"Dat zijn dingen die Beatrix echt niet deed", zegt Hekster.
Hekster denkt dat de koning zo publieke verantwoording aflegt. "Alsof hij wil laten zien: hier betalen we allemaal voor. Die openheid zou nog beter kunnen, maar hij zet er meer stappen in dan zijn moeder."
Meer dan de helft van de Nederlanders vindt dat er meer openheid moet zijn over de kosten van het Koninklijk Huis. Dat bleek uit een onderzoek van Ipsos vorig jaar.
Daaruit bleek ook dat het vertrouwen in onze vorst weer lichtelijk is gestegen. Na de troonwisseling was dat juist geleidelijk gedaald, maar die trend is sinds vorig jaar gekeerd.
'Een beetje plat'
Toch is er ook een schaduwzijde aan al die openheid en toenadering. Een juichende koning verliest immers iets van zijn majesteitelijke glans.
"Als ik hem zo bij de Olympische Spelen zie hossen, dan denk ik soms: hmm, dat is toch wel een beetje te plat. Je bent toch koning. Dat moet je altijd beseffen", zegt merkgoeroe Oosterhout.
Het is een balanceeract. Te statig en afstandelijk zijn, komt arrogant over. Aan de andere kant wil je ook serieus genomen worden als koning.
"Anders denken mensen: waarom een slordige 100 miljoen euro (kosten van de beveiliging inbegrepen) per jaar besteden aan een man die ook maar normaal is?", zegt Van Asseldonk.
Het typetje Willy uit het satirische Lucky TV laat het uiterste van dit scenario zien:
Oosterhout denkt dat deze filmpjes Willem-Alexander alleen maar in de kaart spelen. "Nederlanders houden van zelfspot en zo lijkt het net alsof de koning dat zelf doet. Dat ervaren mensen denk ik positief."
De koning wordt te kijk gezet, maar nooit gemeen afgezeken in Lucky TV, vindt Van Asseldonk. En het beeld sluit volgens hem aan bij het imago van de koning. "Het is geen nadeel, omdat het in kern wel klopt wat de mensen van hem denken."
Dus?
Onder de streep vinden de deskundigen dat Willem-Alexander in vijf jaar is gegroeid als koning. Hij is veel dichter tot de Nederlanders gekomen dan zijn moeder als koningin. En de economie is steeds verder op de voorgrond beland.
"Zijn strategie komt best aardig uit de verf", zegt Oosterhout. Met als kanttekening dat de koning niet té normaal moet gaan doen.
"Hij is steeds zelfverzekerder en losser geworden", sluit Van Asseldonk af. "Maar we moeten ons tegelijkertijd realiseren dat we hem niet echt kennen. Want elk openbaar optreden is tot achter de komma voorbereid."
NOS 5 jaar koning Willem-Alexander
Terugblik (met anekdotes en veel beelden) op de dag van de abdicatie met meerdere betrokkenen, o.a. Armin van Buuren, Robbert Dijkgraaf, André Kuipers, Astrid Kersseboom en Kysia Hekster.
Dionne Stax blikt terug op de grote en vooral ook de kleine gebeurtenissen van die dag.
Zij doet dat met mensen die toen een bijzondere functie hadden, zoals astronaut André Kuipers (koning der wapenen), wetenschapper Robbert Dijkgraaf en dressuuramazone Ankie van Grunsven (herauten van wapenen), DJ Armin van Buuren en de schipper van de boot die met de kersverse koning en zijn gezin over het IJ voer.
Ook Astrid Kersseboom en Kysia Hekster, die er namens de NOS bij waren, en historicus Herman Pleij komen aan het woord. En omdat vijf jaar geldt als een houten jubileum, is te zien hoe de Hilversumse kunstenaar Diederick Kraaijeveld een houten kunstwerk maakt met de inhuldiging als inspiratiebron.
Vijf jaar na troonswisseling
Op 29 april blikt presentatrice Dionne Stax terug op de grote en vooral ook de kleine gebeurtenissen van de troonswisseling.
Mensen die daarbij een bijzondere functie hadden, komen aan het woord. Onder anderen astronaut André Kuipers, wetenschapper Robbert Dijkgraaf en dressuuramazone Ankie van Grunsven vertellen over hun ervaringen vijf jaar geleden. Ook Astrid Kersseboom en Kysia Hekster, die er namens de NOS bij waren, en historicus Herman Pleij komen aan het woord.
Grootste NOS-productie
Op de 30 april, als het echt precies vijf jaar na de inhuldiging is, komen de hoogtepunten van de grootste NOS-productie van dit millennium nog eens voorbij. Toen was er sprake van achttien uur live-televisie, voor het eerst in Full HD. Dit jaar wordt dat spektakel in een klein uur samengevat.
NOS 5 jaar koning Willem-Alexander
Datum: Zondag 29 april 2018
Tijd: 21:45 - 22:45
Genre: Documentaire
Subgenre: Documentaire
Presentatie: Dionne Stax
Geen opmerkingen:
Een reactie posten